ปัจจุบัน พลังงานทดแทนเป็นเทรนด์ที่ภาคธุรกิจให้ความสนใจ โดยเฉพาะพลังงานแสงอาทิตย์บนหลังคา หรือโซลาร์รูฟ ทั้งเพื่อตอบสนองกระแสรักษ์โลก และการประหยัดค่าใช้จ่ายด้านไฟฟ้าในช่วงที่อัตราค่าไฟยังคงอยู่ในระดับสูง แม้ว่าระยะเวลาคืนทุนของการติดตั้งโซลาร์รูฟโดยทั่วไปในปัจจุบันจะอยู่ที่เฉลี่ยราว 6-7 ปี ซึ่งบางโครงการอาจจะคืนทุนได้เร็วกว่านี้หากได้รับสิทธิประโยชน์ด้านภาษีจากภาครัฐ ดังนั้น ระดับความคุ้มค่าที่ได้จากการลงทุนยังคงขึ้นอยู่กับเงื่อนไขเฉพาะของแต่ละผู้ประกอบการ โดยเจ้าของกิจการจำเป็นต้องพิจารณาชั่งน้ำหนักปัจจัยต่างๆ อย่างรอบคอบ ก่อนจะตัดสินใจเลือกลักษณะการลงทุนที่เหมาะสม
3 ปัจจัยหลัก กำหนดความคุ้มค่าการลงทุน
- พฤติกรรมการใช้ไฟ ควรมีการใช้ไฟในช่วงกลางวันเป็นหลัก โดยการติดตั้งที่คุ้มและลงทุนน้อยที่สุด คือ การวางแผนผลิตไฟแล้วใช้ให้หมดในช่วงกลางวัน โดยไม่ต้องกักเก็บในแบตเตอรี่ซึ่งยังคงมีราคาสูงในปัจจุบัน นอกจากนี้ ในกรณีที่มีการใช้ไฟในช่วงกลางคืนร่วมด้วย เช่น โรงงานที่มี 2 กะ ก็อาจจะเลือกติดตั้งแผงโซลาร์ร่วมกับการใช้อัตราค่าไฟแบบ TOU ซึ่งจะช่วยประหยัดค่าไฟทั้งช่วงกลางวันและกลางคืน
- ปริมาณไฟที่ใช้ ผู้ประกอบการควรมีปริมาณการใช้ไฟในช่วงกลางวันขั้นต่ำ 600 หน่วยต่อเดือน หรือเทียบได้กับการติดตั้งแผงโซลาร์ 5 กิโลวัตต์ ซึ่งเป็นจุดที่ต้นทุนการติดตั้งเริ่มมีแนวโน้มลดลงตามสเกลการติดตั้งที่เพิ่มขึ้น และทำให้ระยะเวลาคืนทุนสั้นลง
- ลักษณะพื้นที่หลังคา พื้นที่ติดตั้งไม่ควรมีเงาบัง เช่น เงาจากอาคารข้างเคียง ในขณะที่ทิศที่เหมาะกับการติดตั้งมากที่สุด คือ ทิศใต้ เพราะจะได้รับแสงแดดตลอดทั้งวัน โดยหลังคาควรเอียงไม่เกิน 20 องศา นอกจากนี้ ควรมีขนาดพื้นที่เพียงพอต่อปริมาณแผงโซลาร์ที่วางแผนจะติดตั้ง โดยขั้นต่ำควรจะมีพื้นที่ราว 36 ตารางเมตรสำหรับแผงโซลาร์ 5 กิโลวัตต์
3 ข้อคำนึง ก่อนติดตั้งโซลาร์รูฟเพื่อความปลอดภัย
- โครงสร้างหลังคาต้องแข็งแรง เพื่อรองรับน้ำหนักแผงโซลาร์ได้ การติดตั้งจึงไม่เหมาะกับโครงสร้างอาคารที่เป็นไม้ ในขณะที่โครงสร้างเก่าที่มีอายุมากกว่า 10 ปี ควรให้วิศวกรโครงสร้างตรวจสอบก่อน
- ระบบไฟฟ้าต้องรองรับ อาคารเก่าอาจมีระบบไฟฟ้าและสายไฟที่เริ่มเสื่อมสภาพ ซึ่งจะทำให้รับกำลังไฟได้จำกัด ก่อนติดตั้งควรพิจารณาปรับปรุงระบบไฟฟ้าให้สามารถรองรับปริมาณไฟติดตั้งของแผงโซลาร์ที่วางแผนไว้
- อุปกรณ์ต้องได้มาตรฐาน ควรเลือกแผงโซลาร์และอุปกรณ์เกี่ยวเนื่องที่ได้มาตรฐานอุตสาหกรรมของไทย และการรับรองจากการไฟฟ้าฯ เพื่อความปลอดภัยและประสิทธิภาพการใช้งาน
2 รูปแบบการลงทุน ความเหมาะสมขึ้นกับปริมาณไฟที่ใช้
- เจ้าของกิจการลงทุนเอง จะได้รับผลตอบแทนจากการประหยัดค่าไฟอย่างเต็มเม็ดเต็มหน่วย แต่ต้องออกค่าใช้จ่ายในการลงทุนและบำรุงรักษาระบบเอง จึงน่าจะเหมาะกับกิจการที่มีการใช้ไฟไม่มากนัก
- Private PPA ผู้ให้บริการโซลาร์รูฟจะเป็นผู้ลงทุนและบำรุงรักษาระบบแทนเจ้าของกิจการ และทำสัญญาซื้อขายไฟระยะยาวในอัตราที่ต่ำกว่าของการไฟฟ้าฯ แต่การลงทุนมักจะกำหนดขั้นต่ำของการติดตั้งอยู่ที่ 500 กิโลวัตต์ หรือเทียบเท่าปริมาณการใช้ไฟราว 6 หมื่นหน่วยต่อเดือน ทำให้เหมาะกับกิจการที่มีการใช้ไฟในปริมาณมาก
ทั้งนี้ การลงทุนติดตั้งโซลาร์รูฟโดยเจ้าของกิจการเองจะมีความคุ้มค่ามากกว่า โดยปัจจุบันต้นทุนการผลิตไฟเฉลี่ยในกรณีติดตั้งเองจะอยู่ที่ราว 2.4 บาทต่อหน่วย ทำให้ประหยัดค่าไฟได้ราวร้อยละ 66 ในช่วงที่รัฐบาลจะลดค่าไฟลงสู่ระดับ 3.99 บาทต่อหน่วย ในขณะที่รูปแบบ Private PPA จะมีความคุ้มค่าน้อยกว่า เนื่องจากผู้ให้บริการโซลาร์รูฟน่าจะให้ส่วนลดอัตราค่าไฟในสัญญาใหม่น้อยลงเพื่อรักษาระดับผลกำไรในช่วงที่ค่าไฟลดลง