เรื่องต้องรู้ ก่อนลงทุนในหุ้นกู้ Crowdfunding

Crowdfunding คืออะไร

คราวด์ฟันดิง เป็นการระดมทุนจากบุคคลทั่วไปหรือนักลงทุนรายย่อย ไม่ว่าจะเป็นครอบครัว ญาติ เพื่อน ฯลฯ ผ่านเว็บไซต์ตัวกลาง (Funding Portal) ซึ่งเป็นการยืมเงินจากหลายคนในจำนวนเงินที่ไม่มากนักมารวมๆ กันเป็นเงินทุนก้อนใหญ่ เหมาะสำหรับธุรกิจที่ไม่สามารถเข้าถึงกลุ่มทุนขนาดใหญ่ได้

คราวด์ฟันดิงจึงถือเป็นการเสนอขายหลักทรัพย์ต่อประชาชนรูปแบบหนึ่ง ซึ่งอยู่ภายใต้พระราชบัญญัติหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ พ.ศ. 2535 ที่กำกับดูแลโดย ก.ล.ต. โดยหากต้องการออกคราวด์ฟันดิงต้องมีคุณสมบัติคือ ต้องจดทะเบียนในรูปแบบบริษัทจำกัด อย่างน้อย 1 ปี หรือบริษัทมหาชนที่ไม่ได้จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ ธุรกิจหรือแผนธุรกิจที่นำเสนอมีความน่าเชื่อถือมีความเป็นไปได้จริง และต้องผ่านเกณฑ์การตรวจสอบคุณสมบัติเบื้องต้นและการพิจารณาเครดิตของ เว็บไซต์ตัวกลาง (Funding Portal) เช่น โอกาสโดยรวมของบริษัท อุตสาหกรรม รายการเดินบัญชีทางการเงิน กระแสเงินสด ประวัติเครดิต ประวัติคดีความ เป็นต้น

Crowdfunding มี 4 รูปแบบ ดังนี้

1) การระดมทุนในรูปแบบบริจาค (Donation)

เป็นการระดมทุนแบบให้เปล่าที่ผู้ลงทุนจะไม่ได้รับผลตอบแทนใดๆ ซึ่งส่วนใหญ่มักเป็นองค์กรการกุศล มูลนิธิต่างๆ มีโครงการที่ต้องการทำให้สำเร็จจึงทำการระดมทุน เช่น โครงการก้าวคนละก้าวของ ตูน บอดี้สแลม ที่วิ่งและระดมทุนเพื่อนำเงินไปมอบให้กับโรงพยาบาล แพลตฟอร์มของไทยที่ให้บริการเช่น เพียร์พาวเวอร์ เอฟเอสสยาม อินเวสทรีไทยแลนด์ เป็นต้น

2) การระดมทุนเพื่อแลกกับสินค้า (Reward)

เป็นการระดมทุนอีกรูปแบบที่ผู้ลงทุนจะไม่ได้รับเงินเป็นสิ่งตอบแทน แต่จะได้รับสินค้าหรือของที่ระลึกเป็นสิ่งตอบแทน โดยผู้ที่สนใจสินค้านั้นจะลงเงินเพื่อระดมทุนให้เจ้าของไอเดียผลิตสินค้าออกสู่ตลาดได้จริง ตัวอย่างการระดมทุนในรูปแบบนี้ เช่น การระดมทุนเพื่อผลิตสินค้า ทำหนังสั้น เกม เพลง เป็นต้น

3) การระดมทุนในรูปแบบกู้ยืม (Peer to Peer)

เป็นการลงทุนที่ผู้ลงทุนจะได้รับผลตอบแทนเป็นตัวเงิน โดยเป็นการจับคู่ระหว่างผู้ลงทุนหรือคนให้ยืมกับผู้กู้ที่เป็นบุคคลธรรมดา โดยมีแพลตฟอร์มทำหน้าที่เป็นตัวกลาง รวบรวมเงินทุนจากนักลงทุนตามจำนวนที่ผู้กู้ยืมต้องการ โดยที่ผู้กู้ยืมต้องชำระเงินกู้คืนพร้อมดอกเบี้ยให้แก่นักลงทุนตามข้อตกลง การระดมทุนในรูปแบบนี้จะไม่มีสถาบันการเงินเข้ามาเกี่ยวข้องทำให้ผู้กู้เข้าถึงแหล่งเงินทุนได้ง่าย

4) การระดมทุนในรูปแบบหลักทรัพย์ (Investment)

เป็นการระดมทุนที่ผู้ลงทุนจะได้รับหุ้นและได้รับผลตอบแทนจากการถือหุ้น ซึ่งจะสามารถแบ่งได้เป็น 2 แบบย่อย คือ

4.1 การระดมทุนคราวด์ฟันดิงด้วยการออกหุ้น (Equity Based) :

คือการที่ผู้กู้หรือผู้ประกอบการระดมทุนด้วยการออกหุ้น ให้แก่ผู้ลงทุน ซึ่งเมื่อผู้ลงทุนทำการซื้อหุ้นจะมีสิทธิ์เป็นเจ้าของบริษัทตามสัดส่วนเงินที่ลงทุน ผลตอบแทนที่ได้รับจะเป็นในรูปแบบของเงินปันผลหรือสามารถนำหุ้นไปขายต่อได้ ขึ้นอยู่กับนโยบายของแต่ละบริษัท

4.2 การระดมทุนคราวด์ฟันดิงด้วยการออกหุ้นกู้ (Debt Based) :

คือการที่ผู้กู้หรือผู้ประกอบการระดมทุนด้วยการออกหุ้นกู้ให้แก่ผู้ลงทุน แตกต่างกับคราวด์ฟันดิงด้วยการออกหุ้นคือ วิธีนี้ผู้ลงทุนจะอยู่ในฐานะเจ้าหนี้ของกิจการ ซึ่งจะได้รับผลตอบแทนในรูปแบบดอกเบี้ย และรับคืนเงินต้นเมื่อครบกำหนดอายุ ปัจจุบันคราวด์ฟันดิงกำลังได้รับความสนใจจากทั้งนักลงทุนและผู้ที่ต้องการระดมทุน ประกอบกับความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีทำให้ผู้คนสามารถเข้าถึงข้อมูลต่างๆได้ง่ายขึ้น และทำให้คนต้องการเงินและคนต้องการลงทุนมาเจอกันบนแพลตฟอร์มในรูปแบบหลักทรัพย์ที่มีทั้งคราวด์ฟันดิงหุ้นและคราวด์ฟันดิงหุ้นกู้ที่ต่างกันในเรื่องของรูปแบบผลตอบแทนและลักษณะการถือครองหรือความเป็นเจ้าของซึ่งหลายคนสงสัยว่าการระดมทุนคราวด์ฟันดิงด้วยการออกหุ้นกู้ เหมือนหรือต่างกับการระดมทุนผ่านหุ้นกู้ทั่วไปอย่างไร มาดูกัน

หุ้นกู้ทั่วไป VS หุ้นกู้ Crowdfunding

หุ้นกู้ทั่วไป เป็นตราสารหนี้ที่ออกโดยบริษัทเอกชนหรือรัฐวิสาหกิจ มีด้วยกันหลากหลายประเภทและเงื่อนไข สามารถเลือกลงทุนตามระดับความเสี่ยงที่ยอมรับได้ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อระดมทุนสำหรับใช้ในกิจการต่างๆ ของบริษัท เช่น เพื่อการลงทุนขยายกิจการ ซื้ออุปกรณ์ หรือเพื่อก่อสร้างโรงงาน เป็นต้น ส่วนหุ้นกู้ Crowdfunding เหมาะสำหรับผู้ประกอบการรายเล็ก ไม่จำกัดว่าเป็นธุรกิจประเภทไหน แต่จะต้องอยู่ภายใต้การประเมินความเสี่ยงและจัดระดับความเสี่ยงของ เว็บไซต์ตัวกลางที่ต้องได้รับใบอนุญาตให้บริการ Crowdfunding จาก ก.ล.ต. เท่านั้น ซึ่งความแตกต่างอื่นๆ ดังตารางต่อไปนี้

อ่านมาถึงตรงนี้หากมองในมุมของผู้ออกหุ้นกู้หรือต้องการเงินทุนก็ต้องดูว่าธุรกิจที่ทำนั้นเข้าเกณฑ์ที่จะระดมทุนแบบใดได้บ้าง แล้วจึงค่อยทำแผนธุรกิจเสนอ ส่วนนักลงทุนที่สนใจลงทุนในหุ้นกู้ทั่วไปหรือหุ้นกู้คราวด์ฟันดิง แนะนำดังนี้

1) สิ่งที่ควรดูเมื่อสนใจลงทุนในหุ้นกู้ทั่วไป :

• ดูว่าบริษัทนั้นมีประวัติการผิดนัดชำระหนี้ หรือ จ่ายผลตอบแทนตรงตามที่กำหนดหรือไม่ ซึ่งสามารถดูข้อมูลได้จากส่วนสรุปข้อมูลสำคัญในใบเสนอหุ้นกู้ หรือ บริษัททริสเรทติ้ง จำกัด และ บริษัทฟิทช์ เรทติ้งส์ (ประเทศไทย) จำกัด

• ดูว่าบริษัทที่เสนอขายหุ้นกู้ถูกจัดอันดับเครดิตหรือมีความสามารถในการชำระหนี้จากอันดับเครดิต (Credit Rating) อยู่ที่เท่าใด โดยสูงสุดคือ AAA และต่ำสุดคือ

• ดูว่าหุ้นกู้ที่จะลงทุนนั้นจัดเป็นกลุ่มที่เหมาะต่อการลงทุน (Investment Grade) ซึ่งมีอันดับความน่าเชื่อถือตั้งแต่ BBB- ขึ้นไป หรือกลุ่มที่เหมาะต่อการเก็งกำไร (Speculative Grade) เพื่อที่จะได้เลือกลงทุนได้ตามความเสี่ยงที่รับได้ เป็นต้น

2) สิ่งที่ควรดูเมื่อสนใจลงทุนในหุ้นกู้คราวฟันดิง :

• ควรศึกษาและอ่านรายละเอียดของแผนธุรกิจที่ผู้ออกนำเสนอไว้บน Funding Portal ซึ่งเป็นตัวกลางที่เชื่อมโยงระหว่างบริษัทและผู้ลงทุนที่ได้รับการรับรองจาก ก.ล.ต.รวมไปถึงดูงบกำไรขาดทุน ผลการดำเนินงาน ฯลฯ เพื่อประกอบการตัดสินใจ

• ดูความน่าเชื่อถือและความสามารถในการชำระหนี้จากการประเมิน Credit Score โดยศูนย์ข้อมูลเครดิตแห่งชาติ

• เนื่องจากผู้ระดมทุนในคราวด์ฟันดิงส่วนใหญ่เป็น SMEs หรือ Start Up ที่เพิ่งทำธุรกิจได้ไม่นานหรือเพิ่งเริ่มทำ จึงทำให้ไม่สามารถย้อนดูผลงานในอดีตได้ ถือเป็นความเสี่ยงที่ไม่ควรมองข้าม

หมายเหตุ :

การลงทุนในหุ้นกู้ : https://www.kasikornbank.com/th/personal/invest/pages/bond.aspx

การระดมทุนผ่านผู้ให้บริการระบบคราวด์ฟันดิง : https://www.sec.or.th/TH/Pages/LawandRegulations/Crowdfunding.aspx#summary