Unleash the Business of Sustainability

ทิศทางการพัฒนาของตลาดทุนไทย
ให้ยั่งยืน

คุณจอมขวัญ คงสกุล กล่าวว่า การพัฒนาให้เกิด Ecosystem ด้าน Sustainability นั้นไม่สามารถทำคนเดียวได้แต่ต้องเริ่มจากความร่วมมือ กลต. มีการสร้างระบบนิเวศเพื่อให้เกิดความยั่งยืนและกำหนดหน้าที่ของแต่ละภาคส่วน โดยมีการพยายามส่งเสริมความเข้มแข็งให้กับ Key Driver ได้แก่

1. ผู้ระดมทุน – CG Code ให้กับบริษัทจดทะเบียน, การเปิดเผยข้อมูลในรายงานประจำปี One Report
2. ผู้ลงทุน
   • I Code (Investor Governance Code) สำหรับผู้ลงทุนสถาบันมีหลักในการเลือกวิเคราะห์และตัดสินใจลงโดยใช้ ESG Factor เป็นหลักในการเลือกวิเคราะห์ได้
   • SRI fund (Social and Responsible Fund) กองทุนที่ลงทุนในกิจการที่เน้นความยั่งยืน ปัจจุบันมีทั้งหมด 4 กองทุน ที่ช่วยให้ผู้ลงทุนรายย่อยมีส่วนร่วมให้ตลาดทุนเกิดความยั่งยืนได้
3. ผลิตภัณฑ์
   • Green Bond, Social Bond, Sustainability Bond (GSS) ที่มีข้อกำหนดให้นำเงินที่ได้จากการระดมทุนไปใช้กับกิจกรรมที่เกี่ยวกับ ESG
   • Sustainability linked bond ช่วยกิจการที่ยังกำหนดกิจกรรมไม่ได้ แต่กำหนดเป้าหมายในการดำเนินงานเพื่อความยั่งยืน
4. Taxonomy เกณฑ์กำหนดประเภทของกิจกรรมหรือโครงการสีเขียวเพื่อใช้ในการอ้างอิงการออก GSS Bond และ External reviewer ที่ช่วยระบุว่าผลิตภัฑณ์นั้นมีการใช้เงินระดมทุนเป็นไปตามข้อกำหนดจริง
5. Data Platform ที่ให้ข้อมูล Insight เกี่ยวกับรายละเอียดของ bond ต่าง ๆ และการเปิดเผยข้อมูลด้าน ESG ที่อยู่ใน One Report ของแต่ละบริษัท

ดร. ภากร ปีตธวัชชัย มองว่าการทำธุรกิจอย่างยั่งยืนนั้นไม่ใช่ Nice To Have แต่เป็น Must Have จึงต้องมี 4 เรื่องสำคัญที่ต้องคำนึงถึงได้แก่

1. Sustainable Business พัฒนาธุรกิจอย่างยั่งยืนทั้งเชิงกว้างและเชิงลึก คำนึงถึงสิ่งแวดล้อม เพื่อช่วยบริหารความเสี่ยงเรื่อง disruption ให้ดีขึ้น
2. Sustainable Investment นักลงทุนควรได้รับข้อมูลและรับทราบว่าการบริหารธุรกิจแบบยั่งยืนนั้นทำอย่างไรบ้างและสามารถเพิ่มมูลค่าให้กับธุรกิจได้อย่างไรบ้าง เพื่อส่งเสริมให้เกิดการลงทุนอย่างยั่งยืน
3. ESG Infrastructure พัฒนาเครื่องมือและยกระดับคุณภาพการเปิดเผยข้อมูล ESG เพื่อการตัดสินใจลงทุน เช่น One Report
4. ESG Education พัฒนาความรู้ความเข้าใจแก่บุคลากร ให้มีความเข้าใจเรื่องความยั่งยืนและสามารถวิเคราะห์ได้

ขุมพลังที่พร้อมจะปลดปล่อย
และข้อจำกัดที่ยังมีอยู่

บมจ. ปตท.สำรวจและผลิตปิโตรเลียม โดยคุณมนตรี กล่าวว่า ภาคพลังงานนั้นเป็นเรื่องของคุณภาพชีวิตแต่การผลิตพลังงานจะไม่สามารถดำเนินการไปแบบเดิมได้ การคำนึงถึง ESG อย่างเดียวยังไม่เพียงพอ จึงต้องมองไปอีกขั้น เพื่อทำให้การผลิตพลังงานสะอาดขึ้น และใช้เป็นโอกาสทางธุรกิจให้ได้ด้วย โดยมี 2 แนวทาง

1. แยกและเก็บพลังงาน CCS (Carbon Capture Storage) การแยก carbon dioxide ที่เกิดจากการผลิตพลังงานมาเก็บไว้ใต้ดินหรือใต้ทะเล ช่วยเพิ่ม carbon credit ที่จะเป็นโอกาสรายได้ใหม่ให้กับองค์กรได้ ปัจจุบัน ปตท.สผ. มีโครงการนำร่องแล้วที่มีการลงทุน 300-700 ล้านดอลล่าร์สหรัฐ
2. การปลูกป่าเพื่อชดเชยการสร้างก๊าซคาร์บอน โดยมีการนำ ARV (AI and Robotics Venture) เทคโนโลยีมาใช้เพื่อสามารถวัด carbon farming ได้

คุณวิชาญ จิตร์ภักดี ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร บมจ. เอสซีจี แพคเกจจิ้ง กล่าวถึง 3 Approach to ESG Mindset ดังนี้

1. What we can do within our business อะไรที่เราสามารถทำในธุรกิจเราได้
2. What we can collaborate เราจะร่วมมือกับผู้อื่นให้เกิดผลได้อย่างไร
3. How can we influence other เราจะชวนคนกลุ่มใหญ่ให้ตระหนักและมีความร่วมมือกับเราได้อย่างไร

นอกจากนี้ข้อจำกัดที่จะทำให้บริษัทไม่สามารถเข้าถึงปัญหาด้าน ESG แบ่งได้เป็น 3 ด้าน

• E-Environment – ข้อจำกัดในด้านการพัฒนาและต้นทุนที่สูงมากของเทคโนโลยีที่จะสามารถมาช่วยแก้ไขได้
• S-Social – ระบบการคัดแยกและกำจัดขยะของประเทศไทยไม่มีประสิทธิภาพเพียงพอ รวมถึงการให้ความรู้แก่สังคมยังเป็นสิ่งที่จำเป็น
• G-Governance - เพิ่มบทบาทของ Internal Audit ให้ครอบคุลมถึงด้านสิ่งแวดล้อมและสังคมด้วย

คุณกฤษณ์ จิตต์แจ้ง กรรมการผู้จัดการ ธนาคารกสิกรไทย กล่าวว่า Climate change เป็นปัญหาระยะยาวและต้องการเงินลงทุนจำนวนมาก ต้องส่งเสริมให้ประเทศไทยมีนวัตกรรมใหม่ๆที่เป็นรูปธรรมให้มากขึ้น โดยไม่ต้องรอนวัตกรรมจากต่างประเทศ และอยากให้เกิดความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชน และช่วยสนับสนุน SME/supply chain ของบริษัทขนาดใหญ่ให้สามารถปรับตัวได้ทันและเข้าใจว่าเรื่องนี้ไม่ได้เป็นภาระหรือสิ่งที่รอได้เพื่อไม่ให้ส่งผลกระทบต่อกันเป็นลูกโซ่

ภาครัฐจะมีการสนับสนุน อย่างไรบ้าง

ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย มองว่าในอนาคต supply chain ของบริษัทใหญ่ ๆ จะได้รับผลกระทบมากขึ้นเรื่อย ๆ และสามารถแก้ไขปัญหาได้ 2 วิธี คือ

1. ภาครัฐเป็นตัวกลาง ในการดำเนินการร่วมกันและมีนโยบายที่ชัดเจน ทั้งกำหนดข้อสนับสนุนและบทลงโทษเพื่อให้ได้ข้อมูลที่ชัดเจนและสอดคล้องกันไม่เกิดการลงทุนซ้ำซ้อน
2. มีโครงสร้างพื้นฐานกลางของระบบการเงิน (Data Infrastructure) ที่ให้องค์กรสามารถใช้ต่อยอดได้ในอนาคต

สำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ เห็นด้วยกับการช่วยผลักดันบริษัทรายย่อยและ SME ไปพร้อมกัน และกลต. เห็นว่าสิ่งที่เหมาะสมคือการทำ Transition Finance ที่เข้ากับบริบทของธุรกิจในประเทศไทย และสนับสนุนธุรกิจแบบ Old Economy ให้ก้าวเข้าสู่ ESG ได้ เช่น การไม่กำหนด Fee ในการออก Green Bond หรือ Sustainability Bond ต่าง ๆ และการปรับเกณฑ์ Taxonomy

การให้ความช่วยเหลือกับ SME/Supply Chain
บมจ. เอสซีจี แพคเกจจิ้ง เน้นวัสดุในการทำ packaging ที่เป็นวัสดุ Recycle & Biobase และได้มีการจัดทำ “Dezpax” แอพพลิเคชั่นด้านบรรจุภณฑ์สำหรับอาหาร เพื่อให้ SME สามารถสั่งออเดอร์บรรจุภัณฑ์ที่เหมาะสมในปริมาณน้อยได้ นอกจากนี้ในกระบวนการผลิต Packaging ต่าง ๆ ได้มีการ พัฒนา Close Loop Environment อย่างต่อเนื่อง มีการนำเทคโนโลยีและนวัตกรรมใหม่ ๆ มาใช้ เพื่อให้ SME มีต้นทุนที่น้อยลงและรักษ์โลกไปพร้อม ๆ กัน
คุณมนตรี ลาวัลย์ชัยกุล เห็นว่าทุกคนจะต้องมีความเชื่อเดียวกันว่าประเทศไทยจะสามารถเป็นสังคมคาร์บอนต่ำได้ และทุกภาคส่วนต้องร่วมมือกัน พร้อมทั้งเสนอแนะว่า ประเทศไทยควรมีการนำกลไกของคาร์บอนเครดิตมาใช้ เพื่อกระตุ้นให้บริษัทใหญ่กล้าลงทุนมากขึ้น

ธนาคารจะมีส่วนช่วยสนับสนุนได้อย่างไรบ้าง

คุณกฤษณ์ จิตต์แจ้ง กล่าวว่า ในส่วนของ Scope 1 และ Scope 2 ไม่ได้เป็นเรื่องน่ากังวลใจ และคิดว่าด้วยการบริหารจัดการที่ดีภายในธนาคารจะสามารถบรรลุเป้าหมายได้ภายในปี 2030 แต่สิ่งที่ท้าทายมากกว่า คือการจัดการกับ Scope 3 เนื่องจาก Portfolio ในการให้สินเชื่อแก่ลูกค้าของธนาคารมีจำนวน 2,000,000 ล้านบาท แต่ละภาคธุรกิจมีผลกระทบต่อการปล่อยคาร์บอนไม่เท่ากัน ธนาคารจึงวางแผนในการจัดลำดับ Decarbonization Portfolio เป็น 4 ระดับตามประเภทอุตสาหกรรม ดังนี้

1. 43% - อุตสาหกรรมการผลิตพลังงาน น้ำมัน ก๊าซธรรมชาติ และถ่านหิน
2. 61% - อุตสาหกรรมเหล็กและเหล็กกล้า อะลูมินั่ม การขนส่ง เกษตรกรรม พาณิชยกรรมและอสังหาริมทรัพย์
3. 83% - อุตสาหกรรมบรรจุภัณฑ์และการพิมพ์ เคมีภัณฑ์ ผลิตชิ้นส่วนยานยนต์ อุตสาหกรรมการเกษตร อาหารและเครื่องดื่ม
4. 100% - อุตสาหกรรมโลหะ วัสดุก่อสร้าง การก่อสร้าง โรงแรมและร้านอาหาร เฟอร์นิเจอร์และไม้

แต่ธนาคารไม่สามารถดำเนินการเรื่องนี้ได้เองโดยลำพัง ต้องอาศัยความร่วมมือจากลูกค้า และต้องมีแรงจูงใจและข้อกำหนดจากภาครัฐด้วยจึงจะเกิดขึ้นได้

นอกจากนี้ไม่ว่าการเปลี่ยนแปลงจะเกิดขึ้นช้าหรือเร็วทุกภาคส่วนควรจะต้องดำเนินไปอย่างมีสมดุล ไม่ว่าจะเป็น ความมั่นคงทางด้านพลังงานของประเทศ การขาดแคลนของวัตถุดิบ การป้องกันการเกิด Green Washing การบริหารจัดการต้นทุนที่ไม่มองเป็นภาระแต่มองเป็นโอกาส การเข้าถึงเทคโนโลยี การเชื่อมโยงลูกค้าในทุกระดับ และขณะเดียวกันต้องสามารถสร้างผลกำไรให้กับผู้ถือหุ้นได้ ความท้าทายอย่างต่อเนื่องจึงคือการรักษาสมดุลเหล่านี้ไปพร้อมกับการวิ่งไปข้างหน้าให้ทัน

บทสรุปส่งท้าย

แม้การดำเนินกิจการที่คำนึงถึง ESG นั้นจะเพิ่มต้นทุนก็ตาม ไม่อยากให้ผู้บริหารกิจการและนักลงทุนมองว่าจะได้รับอะไรจากการทำสิ่งนี้ และไม่ได้เป็นแค่เรื่องผลกระทบต่อสังคมและ สิ่งแวดล้อม แต่ให้คิดว่าหากไม่มีการจัดการในเรื่องนี้แล้วจะก่อให้เกิดต้นทุนและผลกระทบอะไรอีกบ้างในอนาคต ประเทศไทยมีความเสี่ยงต่อภัยพิบัติที่เกิดจากภาวะโลกร้อน เป็นอันดับที่ 9 ของโลก หากเราไม่แยแสกับเรื่องนี้สุดท้ายแล้วก็จะต้องได้รับผลกระทบต่อกิจการและการลงทุนอย่างแน่นอน - คุณจอมขวัญ คงสกุล -

ผลกระทบที่เราได้รับวันนี้เป็นผลพวงของอุตสาหกรรมที่เกิดมานากว่า100 ปี แต่ถ้าเราไม่ร่วมกันแก้และวางรากฐานตั้งแต่วันนี้ ผู้ที่ได้รับผลกระทบต่อไปจากนี้คือลูกหลานของเรา - คุณมนตรี ลาวัลย์ชัยกุล -

Circular Economy Business Model

1. Circular supply – การใช้พลังงานสะอาดและพลังงานหมุนเวียน
2. Resource Recovery – การฟื้นฟูทรัพยากร
3. Product life extension –การลดขยะและของเสีย
4. Sharing Platform – การใช้ Platform & ข้อมูลต่างๆร่วมกัน
5. Product as a Service – มีการติดตามและบริการหลังขายสินค้า เช่น การกำจัดอย่างถูกวิธี การนำกลับมา recycle

- คุณวิชาญ จิตร์ภักดี -

การทำธุรกิจอย่างยั่งยืน เป็นเรื่องเกี่ยวกับการบริหารความเสี่ยง มีความสำคัญกับการทำธุรกิจของบริษัท เป็น Value Added และธุรกิจใหม่ของบริษัท ยิ่งไปกว่าการทำสิ่งนี้ร่วมกันกับ Supply chain และผู้ที่เกี่ยวข้องกับบริษัทจะยิ่งทำให้สามารถเติบโตอย่างยั่งยืนต่อไปได้ - ดร. ภากร ปีตธวัชชัย -

ESG ไม่ใช่เรื่อง CSR แต่คือเป็นโอกาสทางธุรกิจที่ต้องวิ่งเข้าหา รอไม่ได้และเลี่ยงไม่ได้ รวมถึงควรแปลงแผนการทำงานออกมาเป็นตัวเลขและ Action Plan ที่สามารถวัดผลได้ชัดเจน อย่าลืมร่วมมือกันระหว่างผู้เกี่ยวข้องในธุรกิจ และธนาคารกสิกรไทยพร้อมจะสนับสนุนทุกธุรกิจ - คุณกฤษณ์ จิตต์แจ้ง -